کتاب ایقان به گفته ی شوقی افندی، بزرگترین وقدیمی ترین کتاب بهائیت محسوب می شود.
این کتاب توسط میرزا حسینعلی بها برای اثبات دعاوی سید علی محمد باب در سالهای 1277 یا 1278 یا1280هجری قمری نوشته شده است.
نویسنده در این کتاب خود را “خادم فانی” و عبد فانی” وبرادر کوچکتر خودش را که جانشین باب بوده” مصدر امر “و”کلمه مستور” ” وباب را “نقطه” نامیده است.این کتاب نشان از اعتقاد راسخ نویسنده به دعاوی سید باب دارد بدون اینکه برای خود کوچکترین حق و مقامی قائل باشد.
او این کتاب را برای خال و دایی بزرگ سید باب یعنی سید محمد تاجر شیرازی نوشت (موقعی که وی برای زیارت عتبات عالیات به عراق آمده بود) تا او را هم بابی گرداند.اما این کتاب هیچ تاثیری در او نداشت و همچنان بر عقیده ی پدران خویش استوار بود تا اینکه از دنیا رفت و بنا بر وصیتش در حرم مطهر حضرت شاهچراغ شیراز مدفون گردید که شاهد بر مسلمانی اوست.
شوقی گفته است میرزا حسینعلی خواسته است با نوشتن این کتاب گامی در جهت تکمیل کتاب “بیان “بردارد که قرار بوده در نوزده واحد و361 باب باشد ولی نا تمام و ناقص بوده و همچنان ناقص مانده است.
میرزا حسینعلی در سال 1308 (یک سال پیش از فوت) پسرش میرزا محمد علی غصن اکبر را به همراه میرزا آقاجان خادم منشی حضور را از عکا به بمبئی فرستاد تا آثار خطی او را به چاپ رساند.او چنین کرد (و از این بابت حق بزرگی بر گردن بهائیان دارد اگر چه او را بعد ها بخاطر اختلاف با عباس عبدالبها پسر دیگر که زمام بهائیان را به دست گرفت ناقض و ملعون نامیدند) و بعد از چاپ اعلان نمود همه ی نسخ قبلی بی اعتبار است و باید نسخه های دیگر بر اساس آن تصحیح شود.
او این کتاب را بعد از مراجعت از کوههای سلیمانیه به بغداد نوشت زمانی که بخاطر بدبینی های بابیان به او به جهت توطئه برای کنار زدن برادر کوچکترش از جانشینی باب ناگزیر شده بود با عنوان درویش محمد بطور ناشناس دوسالی را به آن نواحی به میان دراویش سنی برود و تاثیر این مجالست وهمنشینی با دراویش در عبارات کتابش کاملاً پیداست.
استاد محیط طباطبائی معتقد است این رساله ی تقلیدی از اسلوب انشای فارسی منسوب به سید باب بوده که نویسنده اش می خواسته حقانیت امر سید باب را اثبات و در ضمن مشق و تمرینی از کار تکمیل بیان فارسی کرده باشد.
در سال 1310 نسخه ای دیگر از ایقان انتشار یافت که با این چاپ تفاوت هایی داشت زیرا دیگر اختلافات درونی بهائیان و ازلیان بالا گرفته بود و برخی عبارات بها در ایقان درباره برادرش می توانست متمسک خوبی برای ازلیان باشد که خود داستان مفصلی دارد و نیز صد ها مورد انتقاد از لحاظ املا و انشا و کیفیت روایت ونقل که باید تصحیح می شد در این چاپ تغییر یافت.
نقدهای گوناگونی از حیث ادبی و مفهومی بر این کتاب نوشته شده است.بعضی 84 خطا و بعض دیگر 154 اغلاط و اختلافات لفظی و معنوی نسخه های چاپی و خطی و برخی تصرفات در آیات قرآنی را نشان داده و مبانی استدلال های آن را با منطق وعقل نقض کرده اند
