نام او میرزا حسینعلی نوری است و در دوم محرم سال 1233 مطابق با بیست و یکم اکتبر
1817 در تهران متولد شده است و بنابر این دو سال از علی محمد باب بزرگتر است. میرزا حسینعلی ادبیات و علوم مقدماتی را در تهران و در نزد میرزا علی حکیم و بعضی دیگر از مرشدان صوفی فرا گرفته است و مدت دو سال نیز وقتی در سلیمانیه کردستان عراق بود تحصیلات خود را نزد شیخ عبدالرحمن عارف ادامه داده است. بابیان و بهائیان می گویند باب و میرزا حسینعلی درس نخوانده و استاد ندیده بودند و علمشان علم خدایی و لدنی بوده است کما اینکه خود علیمحمد باب در لوح سلطان که برای ناصر الدین شاه نوشته می گوید: من از این نظر علوم رایج بین مردم را نخوانده ام و به مدرسه ای داخل نشده ام. ولی از نظر تاریخی، قطعی و مسلم است که هم باب و هم بهاء مدتی درس خوانده و نزد اساتیدی تحصیل کرده اند، گر چه این تحصیلات به درجات قابل توجهی نرسیده است. میرزا حسینعلی علاقه و ارادت خاصی به صوفیه داشت و اساس ادعاهای او نیز رنگ صوفیانه داشت. او در سن 27 سالگی با باب آشنایی پیدا کرده و در همین سالها و در زمانی که علیمحمد در زندان بوده به او گرویده است. بعد از مرگ باب هم مدتی مرید برادر خود میرزا یحیی بود که طبق وصیت باب بایستی بعد از او جانشین وی می شد. ولی میرزا حسینعلی بعدا از اطاعت میرزا یحیی سرپیچی کرد و خودش ادعای پیامبری و شریعت مستقل کرد و باب را هم مبشر ظهور خود دانست و گفت منظور باب که در کلماتش گفته بود بعد از او «یظهره الله» خواهد آمد میرزا حسینعلی است (البته علیمحمد باب گفته بود این ظهور 2001 سال بعد از ظهور او خواهد بود در حالی که میرزا حسینعلی فقط چند سال بعد از ظهور باب ادعای پیغمبری کرد) و گفت مراد از رجعت و بازگشت عیسی مسیح در دنیا من هستم.
اما داستان ملقب شدن میرزا حسینعلی به بهاء از این قرار است که باب در نامه ای به مریدان و هوادارن خود برای چند تن از افراد که در بدشت گرگا ن جمع شده بودند لقبهایی داده بود از جمله ملا حسین بشرویه ای (باب الباب) و محمد علی بارفروش (قدوس) و زرین تاج (طاهره) ولی برای حسینعلی لقبی نفرستاده بود. میرزا حسین علی از این مسئله ناراحت شده بود و تصمیم به ترک آن جمع گرفت، ولی زرین تاج که باب به او لقب طاهره و قرة العین داده بود و نفوذ زیادی در جمع بدشت داشت از او دلجویی کرده و گفت من لقب بهاء را به تو می دهم و بعدها یک کلمه ی الله هم به آن اضافه شد و بدین ترتیب حسینعلی ملقب به بهاء یا بهاء الله شد که بهاییان او را پیامبر و رئیس خود می دانند و در سال 1269 هجری ادعای پیغمبری کرده است. میرزا حسینعلی سرانجام در سال 1309 در سن هفتاد و شش سالگی در شهر عکا واقع در فلسطین از دنیا رفت و قبر وی نیز در همانجاست.
