بزرگ این خاندان، میرزا محمد مامقانی، معروف به حجة الاسلام (م 1269 ق.) است. او، نخستین عالم و مجتهد شیخی آذربایجان است. وی، مدتی شاگرد شیخ احمد احسایی بود و از او اجازهی روایت و اجتهاد دریافت کرد و نمایندهی وی در تبریز گشت.
او، همان شخصی است که حکم تکفیر و اعدام «علی محمد باب» را در تبریز صادر کرد و بدین وسیله، ضمن باطل خواندن ادعاهای یکی از شاگردان سید کاظم، برائت فرقهی شیخیهی آذربایجان از بدعت ایجاد شده به دست علی محمد باب را اعلام کرده است.
»حجة الاسلام«، سه فرزند دانشمند داشت که هر سه، از مجتهدان شیخی تبریز به شمار میرفتند و به لقب «حجة الاسلام» معروف بودند.
فرزند ارشد او، میرزا محمد حسین حجة الاسلام (م 1313 ق) نام داشت و نزد سید کاظم رشتی تلمذ کرده بود.
وی، پس از وفات پدرش در سال 1269 ه.ق، ریاست طایفهی شیخیه را به دست گرفت و به جای پدر در کرسی تعلیم و تربیت پیروان طریقهی شیخ احمد احسایی مستقر گردید.
فرزند دوم او، میرزا محمد تقی حجة الاسلام (1312 – 1247 ق) نام داشت. وی، از طبع شعر برخوردار بود. تخلص او «نیر» است و «دیوان اشعار» او هم نشر یافت. (1).
فرزند سوم او، میرزا اسماعیل حجة الاسلام (م 1317 ق) نام داشت. وی، از شاگردان میرزا محمد باقر اسکویی بود. او، پس از برادرش حجة الاسلام میرزا محمد تقی، در تبریز از مراجع بزرگ شیخیه بود.
فرزند میرزا محمد حسین حجة الاسلام، میرزا ابوالقاسم حجة الاسلام (م 1362 ق) آخرین
فرد روحانی (و عالم دینی از) خانوادهی حجة الاسلام است. (2).
1) برای آشنایی بیشتر با دیوان اشعار و غزلیات او، به لغت نامهی دهخدا، ج 19، ص 324 – 321 مراجعه شود.
2) برای توضیحات بیشتر خاندان حجة الاسلام، به لغت نامهی دهخدا، ج 9، ص 325 – 320 مراجعه شود.
