زمان مطالعه: < 1 دقیقه
بنا به عقیده یکی از فضلا: (1) دوره هیجان عقلانی روحانی را که بر زمینه مشرب صدر المتألهین و شاگردان او جریان داشت قریب دویست سال باید دانست که در این مدت قوهی مجتمع شده اهل باطن بآتش افکار مستعدین دامن میزد اهل ظاهر هم در ایستادگی و محافظه کاری چنانکه گفته شد دریغ نمیکردند.
در این احوال از مردم احسای بنادر فارس شخصی پدید آمد که در روحانیت شیعه مذهب طرح تازهیی ریخت و او احمد بن زین الدین هجری احسائی بود شیخ احمد احسائی که در عراق عرب تحصیل کرده همانجا اقامت داشت برای ترویج طریقهی خود بایران آمده مدتی در یزد و اصفهان و کرمانشاهان و غیره توقف کرده افکار خود را ترویج میکرد و جمعی پیرو یافت.
شیخ احسائی خود را همه چیز میدانست فقیه، حکیم، متکلم، اخباری، عارف و اهل کشف و اشراق.
1) رساله آیین بهی در ایران بقلم یحیی دولت آبادی نسخه خطی.
