واما «یوم» و امثال آن که در این موارد استعمال می شود؛ پس مراد از آن اقتدار و تسلط است؛ چنانچه عرب می گوید: «هذا یوم فلان و زمان فلان» و می گوید: «کانت بنی امیه فی أیامهم کذا و کذا«. و جریر گوید «هذا زمانک، إنی قد مضی زمنی» و معنی خبرـ بنابر این ـ این است که عرب یا قریش، صاحب قدرت و تسلطند در یک یوم یا نصف آن. و این معنا با این که خود ظاهر است مطابق است با آنچه واقع گشت؛ چه عرب نیکوکار نشدند ـ چنانچه گذشت. و زیاده از نصف هزار سال، اقتدار و تسلط آنها باقی نماند و بعد از غلبه بر سایر امم، مغلوب ترک و فارس و افرنج شدند؛ چنانچه بر مطلع بر تواریخ ظاهر است
واگر امت را حمل بر جمیع مسلمین هم بنمائیم، باز به این معنا صحیح نیست؛ چه در حدود [سال] پانصد، مسلمین ضعیف شدند و حروب صلیبیه شروع شد و بسیاری از یلاد اندلس به دست نصاری افتاد و صدماتی به مسلمین در حدود هزار واقع شد [که] از شدت وضوح محتاج بیان نیست.
